Hoolstmolen in Balen

Plaats reactie
noella
beheerdster
beheerdster
Berichten: 1212
Lid geworden op: 01-02-2011 15:55

Hoolstmolen in Balen

Bericht door noella » 10-05-2011 09:30

Afbeelding

de Hoolstmolen (genoemd naar de plaatsnaam Hoolst) is gelegen op de Grote Markt nabij de grens met Olmen hij werd voor het eerst vermeld in een schepenakte uit ca. 1289 waarin de molen als grenspunt werd aangeduid van het voogdijgebied Balen, Mol, Dessel mogelijk bestond de molen reeds in 1223 vermits in een overeenkomst de abdij van Corbie een niet in ader bepaalde watermolen toevertrouwde aan de voogd deze Franse abdij bezat reeds in de achtste en negende eeuw uitgebreide goederen in de Kempen uit andere documenten blijkt dat deze molen (evenals de watermolen van Scheps) een banmolen was d.w.z. dat de omwonenden verplicht waren hun graan op deze molen te laten malen vanaf de Middeleeuwen tot ongeveer 1780 is de geschiedenis van Hoolstmolen vrij duister wel zijn vanaf 1472 de opeenvolgende eigenaars en pachters vrij goed gekend in 1565 werd de molen door brand vernield maar werd voor 1573 weer opgericht de houten dakconstructie dateert samen met het oorspronkelijk houten nu bakstenen molengebouw met pannendak uit de 18de eeuw of vroeger uit die periode dateert ook grotendeels het nog complete roerende werk met de houten raderen het olisslagwerk en de graanmolen met frontale opstelling van de twee koppels maalstenen recenter zijn het ijzeren waterrad van 1914 en het betonnen sluiswerk van omstreeks 1940 in 1812 was de Hoolstmolen voor de helft eigendom van het Norbertinessenklooster van Herentals en voor de andere helft van het armenbestuur van Balen deze laatste verkocht de molen in 1829 aan H.J. Swinnen-Lommen de molen bleef in handen van deze familie tot hij door erfenis toekwam aan de familie Swinnen later ging de molen eveneens door erfenis over in het bezit van de familie Vaes in 1848 zou de molen verbouwd zijn maar er kon nog niet achterhaald worden welke herstellingswerken toen werden uitgevoerd in de periode 1800-1861 werd de molen opeenvolgend verpacht aan verschillende molenaars die echter gezien de minder goede gang van zaken nooit voor langere periode de molen bemalen sinds 1861 kwam de familie Van Elsen in het bezit van de molen met als eerste Petrus Van Elsen geboren te Westerlo bij zijn dood in februari 1894 volgt ijn zoon Karel hem op de zonen van Karel staan hem bij in zijn werk tot hij rond de eeuwenwisseling stopt met malen vanaf dan zetten Karels zonen Fons, Jef en Vic het werk verder Fons trekt na zijn huwelijk met Leonie Cuypers naar de windmolen (Koningsmolen) te Lommel en vandaar naar de watermolen te Meerhout in 1930 overleed Karel Van Elsen Vic Van Elsen bleef op Hoolstmolen tot 1994 dan vertrok hij naar Straalmolen samen met zijn vrouw Isabelle Geyskens Isabelle kookt het potje voor Vic op Straalmolen en hielp vrijgezel Jef Van Elsen bij het malen op Hoolstmolen in 1957 kreeg Isabelle echter last van het meelstof en werd alzo gedwongen om met haar werk te stoppen hierdoor stopt Jef Van Elsen oveneens met het malen op de molen en trok mee naar Straalmolen bij het vertrek van jef heeft Karel Van Elsen een zoon van Fons Van Elsen de molen nog een tijdje bemaald in 1967 werd er echter volledig gestopt met amlen op de molen dan blijft het een hele tijd rustig rond Hoolstmolen tot in 1982 een groep vrijwilligers werk beginnen te maken met de restauratie van de molen zowel de graanmolen als de slagmolen op 27 februari 1983 werd door deze groep de vereniging Molenvrienden Balen- Olmen opgericht welke de molen weer volledig maalvaardig maakten tot 1911 waren r nog twee houten waterraderen in gebruik thans is er één plaatstalen onderslagrad in gebruik in de haren 1914-1919 werd het houten gebouw vervangen door het huidige stenen gebouw het beroepsmatig malen werd gestopt in 1967 na diverse herstellingswerken werd de molen grondig gerestaureerd in 1987-1988 naar een ontwerp van architect P. Gevers (Kasterlee) en sindsdien regelmatig opnieuw in werking de restauratie omvatte onder meer het herstel van het gewapend beton het vervangen van de schotten in de sluizen met inbegrip van de twee ophaalmechanismen herstel van het waterrad met vervanging van de doorgeroeste delen de molen werd op 12 januari 1987 beschermd als monument en samen met de omgeving als dorpsgezicht een hoogtepunt vormde ongetwijfeld het bezoek door Koning Boudewijn aan de Hoolstmolen in 1984 in zijn kersttoespraak van 1983 had hij aandacht gevraagd voor het vrijwilligerswerk hierop werd gereageerd door één van de Balense molenvrienden prompt kwam er een antwoord en bracht de molen in juli 1een bezoek.

Plaats reactie

Terug naar “klik hier om balen te bekijken”